In de wereld van lichaamsgerichte psychotherapie spelen karakterstructuren een centrale rol. Deze structuren, ontwikkeld in de vroege levensfasen, zijn diepgeworteld in zowel ons fysieke lichaam als onze psyche. Ze beïnvloeden hoe we omgaan met de wereld, relaties en stress. Als lichaamsgericht therapeut in Haarlem begeleid ik (Ciske Westerbeek) cliënten om via bewustwording van hun lichaam verbinding te maken met deze diepere lagen van hun wezen.
Wat zijn karakterstructuren?
Karakterstructuren zijn patronen van denken, voelen en handelen die ontstaan in reactie op vroege levenservaringen. Deze ervaringen, vaak gekoppeld aan hechting, trauma of de behoefte aan zelfbehoud, vormen een blauwdruk voor hoe iemand zichzelf en de wereld ervaart. In het lichaam uiten deze structuren zich door houdingen, spierspanning, ademhaling en bewegingspatronen. Het wordt letterlijk een pantser, een beschermingsmechanisme dat jou wil behoeden tegen pijn.
De theorie van karakterstructuren is oorspronkelijk ontwikkeld door Wilhelm Reich en verder uitgewerkt door Alexander Lowen (grondlegger van de bio-energetica). Deze inzichten worden nog veel gebruikt in lichaamsgerichte psychotherapie om cliënten te ondersteunen bij persoonlijke groei en heling.
De vijf hoofdstructuren
Hoewel elk individu uniek is, zijn er vijf hoofdstructuren die vaak voorkomen. Hieronder beschrijf ik kort deze structuren en hoe ze binnen mijn praktijk worden benaderd:
1. De afwezige (schizoïde) structuur
Kenmerken: gevoelens van onveiligheid en een neiging tot terugtrekking. Het lichaam kan dun en gespannen zijn, met koude ledematen en een oppervlakkige ademhaling.
Therapeutische aanpak: het creëren van veiligheid en verbinding is essentieel. In therapie richt ik me op grondingsoefeningen en het versterken van het lichaamsbewustzijn om een gevoel van stabiliteit te bevorderen.
2. De behoeftige (orale) structuur
Kenmerken: een diep verlangen naar verbinding en ondersteuning, vaak met gevoelens van leegte of afhankelijkheid. Het lichaam kan slapper aanvoelen, met een ingevallen borstkas.
Therapeutische aanpak: samen werken we aan het herstellen van vertrouwen in relaties, met aandacht voor ademhaling en oefeningen die vitaliteit en zelfzorg bevorderen.
3. De opgetilde (psychopathische) Structuur
Kenmerken: een sterke wil en controlebehoefte, vaak om een gevoel van machteloosheid te maskeren. Het lichaam kan groot en krachtig overkomen, met een gespannen bovenlichaam.
Therapeutische aanpak: hier ligt de nadruk op het verzachten van controlemechanismen en het toelaten van kwetsbaarheid. Dit doen we door het lichaam te ontspannen en contact te maken met authentieke emoties.
4. De samengedrukte (masochistische) structuur
Kenmerken: loyaliteit en toewijding, maar ook een neiging tot zelfopoffering en het onderdrukken van eigen behoeften. Het lichaam kan stevig en compact zijn, met gespannen buik- en nekspieren.
Therapeutische aanpak: ik help cliënten om ruimte te maken voor hun eigen behoeften en grenzen. Door beweging en ademhalingsoefeningen kan onderdrukte energie vrijkomen.
5. De rigide structuur
Kenmerken: Perfectionisme en een sterke focus op prestaties, vaak om gevoelens van afwijzing te vermijden. Het lichaam kan recht en gespierd zijn, maar met beperkte flexibiliteit.
Therapeutische aanpak: hier werken we aan het loslaten van controle en het toelaten van spontaniteit en plezier. Dit gebeurt vaak door expressieve lichaamsbewegingen en het onderzoeken van emoties.
Hoe karakterstructuren het therapeutische proces beïnvloeden
Elke structuur brengt unieke uitdagingen en kwaliteiten met zich mee. In mijn praktijk gebruik ik deze inzichten om cliënten op maat te begeleiden. Het lichaam fungeert daarbij als ingang: de fysieke manifestaties van een karakterstructuur geven vaak aanwijzingen over diepere emotionele patronen. Door cliënten te helpen hun lichaam te voelen en spanningen bewust los te laten, ontstaat er ruimte voor transformatie. Wat ooit een overlevingsmechanisme was, kan nu plaatsmaken voor een authentieke manier van zijn.
Het belang van bewustwording en acceptatie
In mijn werk streef ik ernaar om niet alleen de blokkades van cliënten te verkennen, maar ook de kracht en potentie die in elke structuur besloten ligt. Het erkennen van deze patronen zonder oordeel is een cruciale stap naar heling.
Lichaamsgerichte therapie biedt een veilige manier om terug te keren naar het lichaam, de plek waar al onze ervaringen worden opgeslagen. Vanuit die basis werken we samen aan balans, vrijheid en een dieper contact met jezelf en je omgeving.
Een uitnodiging tot verkenning
Ben je nieuwsgierig naar wat jouw lichaam te vertellen heeft? Ik nodig je uit om deze reis met mij te maken. Samen onderzoeken we hoe jouw karakterstructuren jouw leven beïnvloeden en hoe lichaamsgerichte therapie kan bijdragen aan een leven dat meer in balans is met wie jij echt bent.
Ciske Westerbeek, lichaamsgericht therapeut in Haarlem
Wat zijn karakterstructuren?
Karakterstructuren zijn patronen van denken, voelen en handelen die ontstaan in reactie op vroege levenservaringen. Deze ervaringen, vaak gekoppeld aan hechting, trauma of de behoefte aan zelfbehoud, vormen een blauwdruk voor hoe iemand zichzelf en de wereld ervaart. In het lichaam uiten deze structuren zich door houdingen, spierspanning, ademhaling en bewegingspatronen. Het wordt letterlijk een pantser, een beschermingsmechanisme dat jou wil behoeden tegen pijn.
De theorie van karakterstructuren is oorspronkelijk ontwikkeld door Wilhelm Reich en verder uitgewerkt door Alexander Lowen (grondlegger van de bio-energetica). Deze inzichten worden nog veel gebruikt in lichaamsgerichte psychotherapie om cliënten te ondersteunen bij persoonlijke groei en heling.
De vijf hoofdstructuren
Hoewel elk individu uniek is, zijn er vijf hoofdstructuren die vaak voorkomen. Hieronder beschrijf ik kort deze structuren en hoe ze binnen mijn praktijk worden benaderd:
1. De afwezige (schizoïde) structuur
Kenmerken: gevoelens van onveiligheid en een neiging tot terugtrekking. Het lichaam kan dun en gespannen zijn, met koude ledematen en een oppervlakkige ademhaling.
Therapeutische aanpak: het creëren van veiligheid en verbinding is essentieel. In therapie richt ik me op grondingsoefeningen en het versterken van het lichaamsbewustzijn om een gevoel van stabiliteit te bevorderen.
2. De behoeftige (orale) structuur
Kenmerken: een diep verlangen naar verbinding en ondersteuning, vaak met gevoelens van leegte of afhankelijkheid. Het lichaam kan slapper aanvoelen, met een ingevallen borstkas.
Therapeutische aanpak: samen werken we aan het herstellen van vertrouwen in relaties, met aandacht voor ademhaling en oefeningen die vitaliteit en zelfzorg bevorderen.
3. De opgetilde (psychopathische) Structuur
Kenmerken: een sterke wil en controlebehoefte, vaak om een gevoel van machteloosheid te maskeren. Het lichaam kan groot en krachtig overkomen, met een gespannen bovenlichaam.
Therapeutische aanpak: hier ligt de nadruk op het verzachten van controlemechanismen en het toelaten van kwetsbaarheid. Dit doen we door het lichaam te ontspannen en contact te maken met authentieke emoties.
4. De samengedrukte (masochistische) structuur
Kenmerken: loyaliteit en toewijding, maar ook een neiging tot zelfopoffering en het onderdrukken van eigen behoeften. Het lichaam kan stevig en compact zijn, met gespannen buik- en nekspieren.
Therapeutische aanpak: ik help cliënten om ruimte te maken voor hun eigen behoeften en grenzen. Door beweging en ademhalingsoefeningen kan onderdrukte energie vrijkomen.
5. De rigide structuur
Kenmerken: Perfectionisme en een sterke focus op prestaties, vaak om gevoelens van afwijzing te vermijden. Het lichaam kan recht en gespierd zijn, maar met beperkte flexibiliteit.
Therapeutische aanpak: hier werken we aan het loslaten van controle en het toelaten van spontaniteit en plezier. Dit gebeurt vaak door expressieve lichaamsbewegingen en het onderzoeken van emoties.
Hoe karakterstructuren het therapeutische proces beïnvloeden
Elke structuur brengt unieke uitdagingen en kwaliteiten met zich mee. In mijn praktijk gebruik ik deze inzichten om cliënten op maat te begeleiden. Het lichaam fungeert daarbij als ingang: de fysieke manifestaties van een karakterstructuur geven vaak aanwijzingen over diepere emotionele patronen. Door cliënten te helpen hun lichaam te voelen en spanningen bewust los te laten, ontstaat er ruimte voor transformatie. Wat ooit een overlevingsmechanisme was, kan nu plaatsmaken voor een authentieke manier van zijn.
Het belang van bewustwording en acceptatie
In mijn werk streef ik ernaar om niet alleen de blokkades van cliënten te verkennen, maar ook de kracht en potentie die in elke structuur besloten ligt. Het erkennen van deze patronen zonder oordeel is een cruciale stap naar heling.
Lichaamsgerichte therapie biedt een veilige manier om terug te keren naar het lichaam, de plek waar al onze ervaringen worden opgeslagen. Vanuit die basis werken we samen aan balans, vrijheid en een dieper contact met jezelf en je omgeving.
Een uitnodiging tot verkenning
Ben je nieuwsgierig naar wat jouw lichaam te vertellen heeft? Ik nodig je uit om deze reis met mij te maken. Samen onderzoeken we hoe jouw karakterstructuren jouw leven beïnvloeden en hoe lichaamsgerichte therapie kan bijdragen aan een leven dat meer in balans is met wie jij echt bent.
Ciske Westerbeek, lichaamsgericht therapeut in Haarlem